Γρεβενών, νομός

Νομός (2.338 τ. χλμ., 37.947 κάτ.) της περιφέρειας δυτικής Μακεδονίας, στο νοτιοδυτικό άκρο της Μακεδονίας, που δημιουργήθηκε το 1964 με απόσπαση της επαρχίας Γρεβενών από τον νομό Κοζάνης και της περιοχής Δεσκάτης από τον νομό Λαρίσης. Συνορεύει με τους νομούς Καστοριάς ΒΔ, Κοζάνης ΒΑ, Λαρίσης ΝΑ, Τρικάλων Ν, Ιωαννίνων Δ και ΝΔ. Είναι ο πιο αραιοκατοικημένος νομός της χώρας, μετά τον νομό Ευρυτανίας. Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα.Το έδαφος του ν.Γ., γενικά ορεινό, το περικλείουν στα Δ η βόρεια Πίνδος, στα όρια με τον νομό Ιωαννίνων, η οποία στο έδαφος του νομού έχει τις κορυφές Μηλέα (2.160 μ.), Μαυροβούνι (2.050 μ.), Aφτιά (2.005 μ.), Φλέγκα (2.158 μ.), Πυροστιά (1.967 μ.), Αβγό (2.177 μ.), Σκούρτζα (1.799 μ.), Κίρκουρη (1.860 μ.), Βούζιο (2.239 μ.), Όρλιακας (1.433 μ.), στα Ν τα Χάσια, στα ΝΑ τα Καμβούνια (Βουνάσα 1.615 μ., Μαυρολίθαρα 1.363 μ.), ΒΑ ο Βούρινος, που ανήκει κυρίως στον νομό Κοζάνης, αλλά η ψηλότερη κορυφή του (1.621 μ.) βρίσκεται στα όρια των δύο νομών. Βασικός ποταμός του ν.Γ. είναι ο Aλιάκμονας, ο οποίος αποχετεύει τα νερά της λεκάνης Καστοριάς-Γρεβενών. Μπαίνει στον νομό από τα βόρεια, από την περιοχή της Σιάτιστας, δέχεται τα νερά των δεξιών παραποτάμων του Γρεβενιώτικου και Βενέτικου που έρχονται από την Πίνδο, ακολουθεί τη νοτιοανατολική κατεύθυνση των στρωμάτων έως το σημείο που συναντά τα Καμβούνια, στρίβει προς τα Α, περνά από τη δίοδο που έχει ανοίξει μεταξύ Καμβουνίων και Βούρινου και βγαίνει στη λεκάνη της Κοζάνης. Ο Σταυροπόταμος, παραπόταμος του Βενέτικου, συγκεντρώνει τα νερά του δυτικού τμήματος των Χασίων. Στα σύνορα με τον νομό Ιωαννίνων υπάρχουν επίσης 3-4 βραχίονες των πηγών του Αώου. Τα νερά της περιοχής Δεσκάτης συγκεντρώνονται από τους παραποτάμους του Τιταρησίου, Ξεριά και Παλιομάντανο. Περικλεισμένος Δ, Ν, και Α από βουνά, στο κέντρο της ηπειρωτικής Ελλάδας, ο ν.Γ. έχει κλίμα ηπειρωτικό με μεγάλες θερμομετρικές διαφορές μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού, θεωρείται δε από τις ψυχρότερες περιοχές της Ελλάδας. Οι βροχοπτώσεις, υψηλότατες στη βόρεια Πίνδο (1.800 χιλιοστά) είναι λιγότερες στη λοιπή ορεινή ζώνη (1.400 χιλιοστά) και στις χαμηλότερες περιοχές (600-800). Οικονομία και οικισμοί.Ο ν.Γ. θεωρείται από τις φτωχότερες περιοχές της Ελλάδας, γι’ αυτό είναι και ο περισσότερο αραιοκατοικημένος μετά τον νομό Ευρυτανίας. Έχει τους λιγότερους κατοίκους μετά τους νομούς Λευκάδος, Ευρυτανίας, Κεφαλληνίας και Ζακύνθου, ενώ ο πληθυσμός του μειώθηκε κατά τη δεκαετία 1961-1971 από 43.484 σε 35.275 κατ., δηλαδή κατά 19%. Η μετανάστευση προς το εξωτερικό μεταξύ 1966-70 ήταν, σε αναλογία με τον πληθυσμό, σημαντικά μεγαλύτερη από τη συνολική μετανάστευση τόσο από τη Μακεδονία όσο και από ολόκληρη την Ελλάδα. Μικρή αύξηση του πληθυσμού υπήρξε μετά το 1975. Η οικονομία του ν.Γ. βασίζεται αποκλειστικά στη γεωργία, στην κτηνοτροφία και στα δάση. Οι κύριες περιοχές καλλιέργειας βρίσκονται στα χαμηλά τμήματα της λεκάνης των Γ. και στην κοιλάδα του Αλιάκμονα, οι εκτάσεις όμως που αρδεύονται είναι ασήμαντες, λιγότερες σε αναλογία από όλους τους νομούς της Ελλάδας. Τα εδάφη που καλλιεργούνται είναι σχετικά περιορισμένα και καλύπτονται κατά το 96% από αροτραίες καλλιέργειες και κυρίως από δημητριακά, που καλύπτουν το 84% του συνόλου των εκτάσεων. Έτσι τα κύρια προϊόντα είναι το σιτάρι και το κριθάρι, με στρεμματικές όμως αποδόσεις πολύ χαμηλότερες από τις μέσες που επιτυγχάνονται σε ολόκληρη τη Μακεδονία. Η κτηνοτροφία παράγει προϊόντα καλής ποιότητας, ενώ ο δασικός πλούτος, αν και σημαντικός, δεν έχει την κατάλληλη εκμετάλλευση, με αποτέλεσμα να αποδίδει κυρίως καυσόξυλα. Υπάρχουν επίσης άφθονα κοιτάσματα αμιάντου. Μετά την πρωτεύουσα Γρεβενά, σημαντική κωμόπολη είναι η Δεσκάτη, στον δρόμο Ελασσόνας-Γρεβενών. Η βόρεια Πίνδος χωρίζει σαν τοίχος τον νομό Γρεβενών από την Ήπειρο. Στη φωτογραφία, άποψη του Όρλιακα, από τις ανατολικότερες απολήξεις της στον νομό Γρεβενών.